Epigenetica2024-01-23T10:31:04+00:00

Epigenetica

Een hersencel doet heel andere dingen dan een levercel. Ook ziet hij er geheel anders uit. Toch is hun DNA identiek binnen één persoon. Tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder wordt het DNA chemisch aangepast (DNA methylatie) en met eiwitten opgerold (zogenaamde histonen) in de celkern zodat alle stukken DNA die nodig zijn in een specifiek celtype losjes in deze kern zitten en daardoor snel actief kunnen worden. Stukken die niet of minder vaak nodig zijn worden diep weggestopt in de celkern. Deze mechanismen gezamelijk noemt men epigenetica. Aangenomen wordt dat veranderingen in de epigenetische afstelling deels ten grondslag liggen aan de relatie tussen omstandigheden vroeg in het leven en de gezondheid velen jaren later.

Stukken DNA opsporen

Onze vakgroep heeft zich als doel gesteld de stukken DNA op te sporen die gevoelig zijn voor omgevingsfactoren vroeg in het leven en we proberen hun rol in ziekteprocessen te doorgronden. Hiervoor bestuderen we grote cohort studies. Een van de bekendste onderzoeken die we doen zijn de epigenetische studies aan mensen die in de baarmoeder zaten tijdens de hongerwinter, een ernstige hongersnood aan het eind van de Tweede Wereld oorlog. In 2008 was onze vakgroep de eerste die aantoonde dat dat een kortstondig prenatale omgevingsverandering kan leiden tot levenslange epigenetische veranderingen in mensen. DNA methylatie, een van de epigenetische afstellingsmechanismen, was anders in mensen die verwekt waren tijdens de hongerwinter.

Met vele vervolgstudies met ‘medium- and high-throughput’ technologieën (massa spectrometrie en next generation sequencing) hebben we inmiddels aannemelijk gemaakt dat dit soort epigenetische wijzigingen de verbinding kunnen vormen tussen een aangepast prenatale ontwikkeling en het ziekterisico later in een volwassen individu.

Op het moment doen we meerdere studies op genoom schaal, in verschillende grote populatie studies binnen het LUMC en (inter)nationaal. Voor deze studies ontwikkelen we bio-informatische methodes voor de integratie van genetische, epigenomische en transcriptomische data en in-vitro systemen voor de functionele characterizatie van geïdentificeerde epigenetische aanwijzingen. Door deze integratie hopen we de mechanismes te doorgronden die ten grondslag liggen ouderdomsziekten en ook nieuwe klinisch relevante voorspellers van ziekterisico te ontdekken.

PROEFSCHRIFTEN

Partnerships

ARTROSE

International

VEROUDERING

Excellence

EPIGENETICA

Excellence

BIO INFORMATICA

EPIGENETICA TEAM

prof.dr. Bas Heijmans

Professor Populatie Epigenomica

Laura Franken MSc

Research analist

Pia Todtenhaupt MSc

Onderzoeker in opleiding

Nathalie Reilly MSc

Onderzoeker in opleiding

Lucy Sinke MSc

Onderzoeker in opleiding

Koen Dekkers MSc

Onderzoeker in opleiding

Yunfeng Liu Msc

Onderzoeker in opleiding

MEEST RECENTE PUBLICATIES EPIGENETICA

Genomic and phenotypic insights from an atlas of genetic effects on DNA methylation.

Genomic and phenotypic insights from an atlas of genetic effects on DNA methylation | September 2021 |Nature Genetics Josine L Min, Gibran Hemani, Eilis Hannon, Koen F Dekkers, Juan Castillo-Fernandez, René Luijk, ................................., Tom R Gaunt, Jordana T Bell, Bastiaan T Heijmans, Jonathan Mill, Caroline L Relton  Abstract Characterizing genetic influences on DNA methylation (DNAm) [...]

september 21st, 2021|Categories: Papers epigenetica|

Effects of fatty acids on T cell function: role in atherosclerosis Nathalie A Reilly 1 2,

Effects of fatty acids on T cell function: role in atherosclerosis | July 2021 | Nat Rev Cardiol Nathalie A Reilly, Esther Lutgens, Johan Kuiper, Bastiaan T Heijmans, J Wouter Jukema Abstract T cells are among the most common cell types present in atherosclerotic plaques and are increasingly being [...]

september 21st, 2021|Categories: Papers epigenetica|

Epigenome-wide change and variation in DNA methylation in childhood: trajectories from birth to late adolescence

Epigenome-wide change and variation in DNA methylation in childhood: trajectories from birth to late adolescence | March 2021 | Human Molecular Genetics Rosa H Mulder, Alexander Neumann, Charlotte A M Cecil, Esther Walton, Lotte C Houtepen, Andrew J Simpkin, Jolien Rijlaarsdam, Bastiaan T Heijmans, Tom R Gaunt, Janine F Felix, Vincent W V Jaddoe, Marian J [...]

september 21st, 2021|Categories: Papers epigenetica|

Omixer: multivariate and reproducible sample randomization to proactively counter batch effects in omics studies

Omixer: multivariate and reproducible sample randomization to proactively counter batch effects in omics studies | March 2021 | Bioinformatics Lucy Sinke, Davy Cats, Bastiaan T Heijmans Abstract Motivation: Batch effects heavily impact results in omics studies, causing bias and false positive results, but software to control them [...]

september 20th, 2021|Categories: paper bioinformatica, Papers epigenetica, Papers epigenetica|

The tissue-specific aspect of genome-wide DNA methylation in newborn and placental tissues: implications for epigenetic epidemiologic studies

The tissue-specific aspect of genome-wide DNA methylation in newborn and placental tissues: implications for epigenetic epidemiologic studies |February 2021|J Dev Orig Health Dis Emilie M Herzog 1, Alex J Eggink, Sten P Willemsen, Roderick C Slieker, Janine F Felix, Andrew P Stubbs, Peter J van der Spek, Joyce B J van Meurs, Bastiaan [...]

september 20th, 2021|Categories: Papers epigenetica, Papers epigenetica|

Reply to ‘Early-life exposure to the Chinese Famine and subsequent T2DM’

Reply to 'Early-life exposure to the Chinese Famine and subsequent T2DM' | February 2021 | Nature reviews endocrinology Chihua Li, Elmar W Tobi, Bastiaan T Heijmans, L H Lumey 

september 20th, 2021|Categories: Papers epigenetica, Papers epigenetica|

VRAGEN OVER ONS ONDERZOEK?

Ga naar de bovenkant